Dwanggedachten. Het is net als gewone gedachten in je hoofd en tegelijkertijd voelt het totaal anders. Voor iemand die er geen ervaring mee heeft klinkt het misschien als iets vaags en ongrijpbaars, maar als je hier last van hebt kan dit heel veel invloed hebben op je dagelijks leven en je stemming. Hoe is het om dwanggedachten te hebben en hoe ga je ermee om? Om hier meer over te weten te komen interviewen we Luuk. Hij heeft een tijd last gehad van dwanggedachten, maar heeft daar inmiddels gelukkig goed mee leren omgaan. 

Dwanggedachten zijn gedachten of beelden die je onrustig kunnen maken. Het kan, net als met gewone gedachten, eigenlijk overal over gaan, maar vaak gaat het over iets dat ongepast is. Over iets waar een taboe op ligt of waar je je voor schaamt. Dat maakt het extra lastig om hier mee om te gaan. Het kan ervoor zorgen dat je van je eigen gedachtes schrikt. 

Doordat het over zulke heftige dingen kan gaan, is de stap naar hulp vaak erg groot. Toch kan de juiste hulp hierbij ervoor zorgen dat je weer controle krijgt over je eigen gedachtes en je er niet meer machteloos onder voelt. Jij kunt weer de baas worden over je gedachtes. Wacht niet te lang met aan de bel trekken. 

Luuk is 19 jaar oud, studeert vol-tijd en woont samen met zijn moeder. Hij studeert in Rotterdam aan het Grafisch Lyceum en zit inmiddels in zijn derde jaar. Niet zo gek dus dat hij zich het liefste bezighoudt met filmen en illustreren. Daarnaast is hij ook vaak te vinden in de stad, om tijd door te brengen met vrienden. 

Hoe voelen dwanggedachten voor jou? 

Het voelt als een kleine storing in mijn hoofd die ineens om de hoek komt kijken. Zonder dat ik het wil flitst zo’n gedachte door mijn hoofd en ben ik even een aantal tellen afgeleid, omdat het lijkt alsof zo’n gedachte de macht op dat moment even overneemt. Het voelt dan alsof dat niet is wie ik ben, alsof het niet uit mijzelf komt. 

Ik probeer mezelf ertegen te verzetten door aan andere dingen te denken, maar het blijft vaak steken op de achtergrond. Ik ga dan door met waar ik mee bezig was en probeer er geen aandacht aan te geven.

Waar ligt de grens tussen wat vervelende gedachten en dwanggedachten?

Vervelende gedachten komen voorbij en gaan ook weer, die kan ik dan weer makkelijk van mij afschuiven. Dwanggedachten blijven hangen, het geeft mij het gevoel dat ik er iets mee moet. Met dwanggedachten is het is dan ook een stuk moeilijker om aan iets anders te denken, omdat het lijkt te willen overheersen. Het is dan echt een soort strijd in mijn hoofd.

Hoe uitte het zich bij jou? 

Het begon toen ik jonger was met dwanghandelingen, met het gooien van knuffels vanuit mijn bed. Dit deed ik ook met de lichtknop uit en aan doen of een liedje tien keer achter elkaar zingen. Als ik dat niet deed, zou ik een dierbare verliezen of ik zou zelfs doodgaan. Daar was ik altijd heel bang voor, dus dan deed ik het maar. Ik ben daar toen ook mee geholpen en heb geleerd dat het allemaal maar gedachtes waren en dat ik daar helemaal niks mee moest doen, stap voor stap is het toen minder geworden.

Een aantal jaar later, na een wat vervelend incident wat totaal los stond van dwang, is het weer teruggekomen in de vorm van dwanggedachtes. Ik had toen heel erg de angst mijn moeder iets aan te doen. Die gedachte kwam meerdere keren bij mij opzetten. Elke keer als ik mijn moeder zag kwam er weer nare gedachtes naar boven. Dit waren dan gedachtes met agressieve handelingen. Ik vond het verschrikkelijk, ik herkende mezelf daar ook helemaal niet in. Het is na het gebruik van medicatie en hulp gelukkig weggegaan.

In welke mate heeft het jouw leven toen beïnvloed?

Ik had er op dat moment heel veel last van, ik begreep totaal niet meer wie ik was. Ik kon aan niks anders meer denken dan dat ik bang was de controle over mezelf kwijt te raken. Ik was heel erg bang dat ik een psychopaat was en dat ik opgenomen moest worden. Op school maakten mijn vrienden zich ook zorgen over mij. Ik kon mijn gedachten niet bij de lessen houden, omdat het zo druk was in mijn hoofd. Er vlogen voor mijn gevoel in een minuut wel honderd gedachten door mijn hoofd, ik zat echt in een gevecht met mezelf. Toen ben ik ook een weekje naar mijn tante gegaan om tot rust te komen. Dat heeft mij enorm geholpen omdat ik toen de tijd had alles even op een rijtje te zetten. Nu weet ik van mezelf dat die gedachten niet de waarheid zijn, maar in die periode kon ik daar echt niet helder over nadenken.

Wat was bij jou de oorzaak? 

Het liep allemaal een beetje raar bij mij, want ik heb er dus een aantal jaar amper last van gehad. Er sprongen altijd wel wat gedachtes op om handelingen uit te voeren, maar dat kon ik dan makkelijk van mij afzetten en dan deed ik daar niets mee. Na dat ik dus een vervelende ervaring heb meegemaakt kwam alles langzaam weer terug. Ik was op een avond bij mijn vader thuis en raakte daar erg overstuur. De gedachtes die ik na dat incident had waren eerst alleen maar nare gedachtes naar mezelf toe. Ik heb toen die hele avond met mijn vader gepraat en hij zei aan het einde van ons gesprek ‘kom ik breng je naar mam’. Op de een of andere manier zijn die gedachtes toen van mijzelf naar mijn moeder toe gegaan, zonder duidelijke aanleiding.

Wat heeft jou het meest geholpen hierbij?

Ik heb uiteindelijk medicatie gekregen en heb gepraat met een psycholoog. Ik ben toen geholpen door middel van cognitieve gedragstherapie: tegenover je negatieve gedachtes, positieve gedachtes in de plaats zetten. Ik heb eigenlijk ook altijd gedacht: Het is een fase en het komt wel weer goed! Daar was ik heilig van overtuigd. Dat wist ik omdat ik heel die periode heb geweten dat ik op dat moment mezelf niet was. Ook heb ik in die periode geleerd wat mijn angsten zijn en dat OCD iets is wat bij mij hoort.

Kun je er helemaal vanaf komen, of leer je er heel goed mee omgaan? 

Ik durf niet te zeggen of je er helemaal vanaf kan komen. Ik heb het tot nu toe heel mijn leven al gehad en bij mij kan het zich dus op verschillende manieren uiten. Het is iets waar ik mee zal moeten leren leven. 

Wat is jouw advies voor mensen die nu worstelen met dwanggedachten?

Ik denk dat je je eigen gedachtes moet kunnen onderscheiden van je dwanggedachten. Laat je er niet gek door maken, dus doe niet iets wat de gedachte wil en jij niet. Vooral als je denkt: dit is een beetje gek...

Ik heb geleerd dat er wel honderden gedachten door je hoofd vliegen en het is aan jou de keuze er iets mee te willen of niet. Het zit allemaal in je hoofd, dus er kunnen geen rampen gebeuren als je er niks mee doet. Het voelt dan misschien ook een beetje onnatuurlijk, maar zo’n gedachte ebt weer weg en het leven gaat door alsof er niks gebeurd is. Dat is belangrijk om aan vast te houden. 

Wat herken jij in het verhaal van Luuk? 

Fotografie: laurenzpicture